بسْم اللّه الرّحْمن الرّحیم‏ إنّا أنْزلْناه فی لیْلة الْقدْر (۱) و ما أدْراک ما لیْلة الْقدْر (۲) لیْلة الْقدْر خیْرٌ منْ ألْف شهْرٍ (۳) تنزّل الْملائکة و الرّوح فیها بإذْن ربّهمْ منْ کلّ أمْرٍ (۴) سلامٌ هی حتّی مطْلع الْفجْر (۵) با توجه به آیات سوره قدر می‌توان به فضیلت‌های شب قدر پی برد: ۱. قرآن در آن نازل شده است. ۲. عبادت و احیای آن معادل بیش از هزار ماه است. ۳. خیرات و برکات الهی در آن شب نازل می‏شود. ۴. رحمت خاص خدا شامل حال بندگان می‏گردد. ۵. فرشتگان و روح در آن شب نازل می‏گردند. شب قدر از شب‌های مقدس و متبرک اسلامی است. خداوند در قرآن مجید از آن به بزرگی یاد کرده و سوره‌ای نیز به نام «سوره قدر» نازل فرموده است. در تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی‌رسد. این شب، شب نزول قرآن، شب فرود آمدن ملائکه و روح نیز نام گرفته است. عبادت در شب قدر برتر از عبادت هزار ماه است. در این شب، مقدرات یک سال انسان‌ها و روزی‌ها، عمرها و امور دیگر مشخص می‌شود. ملائکه در این شب بر زمین فرود می‌آیند، نزد امام زمان(عج) می‌روند و آنچه را برای بندگان مقدر شده بر ایشان عرضه می‌دارند. شب‌زنده‌داری و تلاوت قرآن و مناجات و عبادت در این شب، بسیار توصیه و تأکید شده است. عظمت و فضیلت این شب بر سایر شبها را از این امور می‌توان به دست آورد: ۱) آمرزش گناهان: پیامبر خدا(ص) در تفسیر سوره «قدر» فرمودند: «هر کس شب قدر را احیا بدارد و مؤمن باشد و به روز جزا اعتقاد داشته باشد، تمامی گناهانش آمرزیده میشود.» ۲) قلب رمضان: امام صادق(ع) فرمودند: «از کتاب خدا استفاده می‌شود که شماره ماههای سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سرآمد ماهها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان لیلة القدر است.» ۳) نزول قرآن: طبق روایات، مجموع قرآن در شب قدر دفعی و یکباره بر پیامبر (ص) نازل شده است. این نزول دفعی و یکباره قرآن است، اما نزول تدریجی قرآن طی 23 سال دوران نبوت پیامبر گرامی(ص) به صورت الفاظ نازل شده است. ۴) برتر از هزار ماه: نزول همه‌ی ملائکه و روح در شب قدر بر زمین و سلام دادن بر بندگان خدا نشانه شرافت آن بر هزار ماه است. امام باقر(ع) فرمودند: «عمل صالح در شب قدر از قبیل نماز، زکات و کارهای نیک دیگر بهتر است از عمل در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.» فرصت شب قدر را غنیمت بدانیم شب قدر فرصتی است زرین و طلایی برای شستشوی آینه دل. این شب بهترین فرصت است تا خوبی‌ها را جایگزین بدیها، صلح و صفا را جایگزین اختلاف و تفرقه، احسان و نیکی را جایگزین ظلم و ستم، احسان به والدین را جایگزین عاق والدین و صله رحم را جایگزین قطع رحم نماییم. نیکو و شایسته است با صدقات قدمی در جهت آبادانی خانه آخرت برداریم و با اعمال نیک و خیر، ثواب دو چندان ببریم. در شب قدر که شب‌زنده‌داری می‌کنیم، خداوند نام ما را در گروه نیک‌بختان ثبت می‌کند و آتش جهنم را بر ما حرام می‌سازد. آیا توفیقی بالاتر از این هست که آتش جهنم بر ما حرام شود و به خدا نزدیک‌تر شویم؟ دعاهای شبهای رمضان مجموعه‌ای است روشنی‌بخش که با تکرار تلاوت آنها، آموزش‌های آن‌ها به صورت هدف‌هایی برای ما در می‌آیند. پس هنگام خواندن این ادعیه شایسته و بهتر است مفهوم آنها را نیز همواره مدنظر داشته باشیم و با تلاش و کوشش به سوی این هدف‌های مطرح‌شده در دعاها گام برداریم. شب نوزدهم اول شبهای قدر است وشب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی وفضیلت آن نمی رسد وعمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه ودر آن شب (شب قدر) تقدیر امور سال می شود وملائکه وروح که اعظم ملائکه است درآن شب باذن پروردگار بزمین نازل می شوند وبخدمت امام زمان علیه الستلام مشرف می شوند وآنچه برای هر کس مقدر شده است بر امام علیه السلام عرض می کنند واعماال شب قدر بر دو نوع است ، یکی آنکه در هر سه شب باید کرد ودیگر آنکه مخصوص است به هر شبی. اما اعمالی که در هر سه شب (شبهای قدر) مشترک است وباید انجام داد : اول : غسل است ( مقارن غروب آفتاب ، که بهتر است نماز شام را با غسل خواند ) دوم : دو رکعت نماز است که در هر رکعت بعد از حمد هفتمرتبه توحید بخواند وبعد از فراغ هفتاد مرتبه استغفرالله واتوب الیه ودر روایتی است که از جای خود بر نخیزد تا حقتعالی او وپدر ومادرش را بیامرزد. سوم : قرآن مجید را بگشاید وبگذارد در مقابل خود وبگوید : اللّهمّ انّی اسئلک بکتابک المنزلومافیهاسمکالاکبرو،اسماؤک الحسنی ویخاف و یرجی ان تجعلنی من عتقائک من النّار پس هر حاجت که دارد بخواند چهارم : مصحف شریف را بگیرد وبر سر بگذارد وبگوید : اللّهمّ بحقّ هذاالقرآن و بحقّ من ارسلته به وبحق کلّ مومنٍ مدحته فیه وبحقّک علیهم فلا احد اعرفب بحقّک منک ده مرتبه بگوید: بک یا الله ده مرتبه: بمحمّدٍ ده مرتبه: بعلیٍّ ده مرتبه: بفاطمة ده مرتبه: بالحسن ده مرتبه: بالحسین ده مرتبه: بعلیّ بن الحسین ده مرتبه: بمحمّد بن علیٍّ ده مرتبه: بجعفر بن محمّدٍ ده مرتبه: بموسی بن جعفر ٍ ده مرتبه: بعلیّ بن موسی ده مرتبه: بمحمّد بن علیٍّ ده مرتبه: بعلیّ بن محمّدٍ ده مرتبه: بالحسن بن علیٍّ ده مرتبه: بالحجّة. پس هر حاجتی داری طلب کن . پنجم : زیارت امام حسین (ع) است؛ که در خبر است که چون شب قدر میشود منادی از آسمان هفتم ندا میکند که حق تعالی آمرزید هر کسی را که به زیارت قبر امام حسین (ع) آمده . ششم : احیا داشتن این شبها است که در روایت امده هر کس احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان وسنگینی کوهها وکیل دریاها باشد . هفتم : صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد ، وافضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مزتبه توحید بخواند . هشتم : بخواند :اللّهمّ انّی امسیت لک عبدًا داخرًا لا املک لنفسی و اعترف .... اما اعمالی که مخصوص هر شب است وباید انجام داد : شب نوزدهم : اول : صد مرتبه استغفرالله ربی واتوب الیه دوم : صد مرتبه اللّهمّ العن قتلة امیرالمومنین سوم : بخواند یا ذالّذی کان ... چهارم : بخواند دعای اللّهمّ اجعل فیما تقضی و.... اعمال شب بيست و يكم كفعمى از سيد بن باقى نقل كرده كه در شب بيست و يكم مى خوانى: اللّهمّ صلّ على محمّدٍ و ال محمّدٍ، واقْسمْ لى حلْماً يسدّ عنّى باب الْجهْل، وهدىً خدايا درود فرست بر محمد و آل محمد و چنان بردباريى بهره ام كن كه ببندد بر من در نادانى را و هدايتى تمنّ به علىّ منْ كلّ ضلالةٍ، وغنىً تسدّ به عنّى باب كلّ فقْرٍ، وق وّةً به من ده كه بر من منت نهد از رهانيدن از هر گمراهى و بى نيازيى به من بده كه درهاى انواع فقر را به تمامى بر من ببندد و نيرويى تردّ بها عنّى كلّ ضعْفٍ، وعزّاً تكْرمنى به عنْ كلّ ذلٍّ ورفْعةً به من ده كه هرگونه سستى را از من بازگرداند و عزتى كه از هر خوارى مرا گرامى دارى و رفعت مقامى كه بدان وسيله مرا ترْفعنى بها عنْ كلّ ضعةٍ، وامْناً تردّ به عنّى كلّ خوْفٍ، وعافيةً از هر پستى بلند كنى و امنيتى كه بوسيله آن هر ترسى را از من دور كنى و تندرستى كه بدان وسيله مرا از تسْترنى بها عنْ كلّ بلاءٍ، وعلْماً تفْتح لى به كلّ يقينٍ، ويقيناً تذْهب هر بلايى بپوشانى و دانشى كه به آن هر يقينى را بر من مفتوح گردانى و يقينى كه بدان وسيله به عنّى كلّ شكٍّ، ودعآءً تبْسط لى به الْإجابة فى هذه اللّيْلة، وفى هر شك و ترديدى را از من دور سازى و دعائى كه اجابتش را بر من بگسترانى در همين امشب و در هذه السّاعة السّاعة السّاعة السّاعة يا كريم وخوْفاً تنْشر لى به همين ساعت ... ... ... ... اى بزرگوار و ترسى به من بده كه كلّ رحْمةٍ، وعصْمةً تحول بها بيْنى وبيْن الذّنوب، حتّى افْلح بها هر رحمتى را بدان وسيله بر من بگسترانى و مرا چنان خودنگهدار كن كه همان حالت ميان من و گناهان حائل شود عنْد الْمعْصومين عنْدك، برحْمتك يا ارْحم الرّاحمين. و بدان وسيله در پيشگاه معصومين (و خود نگهداران) درگاهت رستگار باشم اى مهربانترين مهربانان. و روايت شده كه در شب بيست و يكم حمّاد بن عثمان بر حضرت صادق عليه السلام وارد شد حضرت سؤال كرد كه غسل كرده اى عرض كرد بلى فدايت شوم پس حضرت حصيرى طلبيد و حمّاد را نزديك خود طلبيد و مشغول نماز شد و پيوسته آن حضرت نماز خواند و حمّاد نيز خود را به آن حضرت چسبانيده بود و نماز مى خواند تا از نمازهاى خويش فارغ شدند پس آن حضرت دعا كرد و حمّاد آمين گفت تا صبح طلوع كرد آن جناب اذان و اقامه گفت و بعض از غلْمان خود را طلبيد و پيش ايستاد و نماز صبح خواند در ركعت اوّل حمد و قدر و در دويّم حمد و توحيد خواند و بعد از نماز مشغول به تسبيح و تحميد و تقديس و ثناى بر خدا و صلوات بر پيغمبرصلى الله عليه وآله و دعا براى مؤمنين و مؤمنات و مسلمين و مسلمات شد پس سر به سجده نهاد و مقدار يك ساعت بجز نفس چيزى از آن جناب شنيده نشد پس از آن اين دعا را خواند لا اله الاّ انْت مقلّب الْقلوب والْابْصار تا آخر دعا كه در اقبالست و شيخ كلينى روايت كرده كه حضرت باقرعليه السلام در شب بيست و يكم و بيست و سيّم دعا مى خواند تا نيمه شب و بعد از آن شروع مى نمود به نماز خواندن و بدانكه در هر شب از شبهاى اين دهه غسل مستحب است و روايت شده كه حضرت رسول صلى الله عليه وآله در هر شب اين دهه غسل مى كرد و اعتكاف در اين دهه مستحب است و فضيلت بسيار دارد و افضل اوقات اعتكاف است و روايت شده كه مقابل دو حجّ و دو عمره است: وكان رسول اللّه صلّى اللّه عليْه و اله: اذا كان الْعشْر الْأواخر، اعْتكف فى الْمسْجد، وضربتْ له قبّةٌ منْ شعْرٍ، وشمّر الْميزر، وطوى فراشه. رسم رسول خدا صلى اللّه عليه و آله چنان بود كه چون دهه آخر ماه رمضان مى شد در مسجد معتكف مى شد و چادرى موئين برايش مى زدند و كمر را محكم مى بست و بستر خواب را جمع مى كرد. و بدانكه در اين شب در سنه چهلم واقع شد شهادت مولاى ما حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام و در اين شب تجديد مى شود احزان آل محمّد عليهم السلام و اشياع ايشان و روايت شده كه در آن شب مانند شب شهادت امام حسين عليه السلام برداشته نشد سنگى از روى زمين مگر آنكه در زير آن خون تازه بود شيخ مفيد فرموده كه در اين شب صلوات بسيار بفرستد و سعى و كوشش كند در نفرين بر ظالمان آل محمدعليهم السلام و لعن بر قاتل اميرالمؤمنين عليه السلام روز بيست و يكم روز قتل حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام و مناسبست زيارت آن جناب و كلمات حضرت خضرعليه السلام كه به منزله زيارت آن حضرتست در اين روز.  «« آنچه مخصوص شب بيست و سوم است »». الف ـ تأكيد بر غسل.به نقل از بريد بن معاويه : « ديدم امام صادق عليه السلام در شببيست و سوم از ماه رمضان غسل كرد: يك بار در اوّل شب ، يك بار هم در آخر آن .» (1) ب ـ تأكيد بر شب زنده دارى 1- امام على عليه السلام: « پيامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان ، بستر خود را جمع مى كرد و كمرش را مى بست و شب بيست و سوم ، خانواده خود را بيدار مى كرد. و در آن شب ، به صورت خفتگان ، آب مى پاشيد ». (2) 2- دعائم الإسلام: فاطمه عليهاالسلام نمى گذاشت كه كسى از خانواده اش در آن شب (شب بيست و سوم) بخوابد و [ خواب] آنان را با كم خوردن درمان مى كرد و از روز براى آن شب ، آماده مى شد و مى فرمود: «محروم ، كسى است كه از خير آن بى بهره بماند». (3) 3- الإقبال ـ به نقل از جميل و هشام و حفص ـ : « امام صادق عليه السلام به سختى بيمار شد. چون شب بيست و سوم فرا رسيد ، به غلامان خود دستور داد او را به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود.» (4) ج ـ تأكيد بر صد ركعت نماز 1- امام باقر عليه السلام: « هر كس شب بيست و سوم ماه رمضان را زنده بدارد و در آن صد ركعت نماز بخواند ، خداوندْ در زندگى اوگشايش مى دهد و كار دشمنان او را خود بر عهده مى گيرد و او را از غرق شدن ، زير آوار ماندن ، سرقت ، و از شرّ دنيا مصون مى دارد و وحشت نكير و منكر را از او بر مى دارد ، و او در حالى از گور خويش بيرون مى آيد كه نورش بر اهل رستاخيز مى تابد ، و نامه عملش را به دست راستش مى دهند و رهايى از آتش و عبور بر صراط و ايمنى از عذاب را براى او مى نويسند و بدون حساب وارد بهشت مى شود و در بهشت ، از همنشينان پيامبران و صدّيقان و شهيدان و صالحان قرار داده مى شود و آنان چه نيكو همنشينانى اند! (5) 2- امام صادق عليه السلام: « مستحب است در آن شب صد ركعت نماز خوانده شود ، در هر ركعت: يك بار «حمد» و ده بار سوره «قل هو اللّه أحد». (6) د ـ تأكيد بر زيارت امام حسين عليه السلام 1- امام رضا عليه السلام: كسى كه در ماه رمضان ، امام حسين عليه السلام را زيارت مى كند ، مواظب باشد كه نزد قبر آن امام بودن را در شب جهنى از دست ندهد ،و آن ، شب بيست و سوم است؛ شبى كه اميد است شب قدر باشد. (7) 2- امام جواد عليه السلام: « هر كس در شب بيست و سوم ماه رمضان ، امام حسين عليه السلام را زيارت كند ـ همان شبى كه اميد است شب قدر باشدو در آن شب ، هر كار حكمت آميزى فيصله مى يابد ـ روح هاى بيست و چهار هزار فرشته و پيامبر با او مصافحه مى كنند ، كه همگى از خداوندْ اذن مى گيرندكه آن شب ، حسين عليه السلام را زيارت كنند. » (8) ه ـخواندن سوره هاى عنكبوت ، روم و دخان امام صادق عليه السلام ـ خطاب به ابو بصير ـ : « هر كس دو سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان ، در شب بيست و سوم بخواند ، به خدا قسم ـ اى ابو محمّد ـ او از اهل بهشت است و هرگز در اين سخن استثنا نمى كنم و نمى ترسم كه خداوند ، در اين سوگند گناهى بر من بنويسد. التماس دعای فراوان