شب نهم از شب‎های متبرك و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. عبادت در این شب، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. براى شب عرفه چند عمل وارد شده است: دعایی که با با این عبارت آغاز می‎شود، خوانده شود اللّهمّ یا شاهد كلّ نجْوى و موْضع كلّ شكْوى و عالم كلّ خفیّةٍ و منْتهى كلّ حاجةٍ یا مبْتدئاً كه روایت شده هر كس آن را در شب عرفه یا در شب‎هاى جمعه بخواند خداوند او را بیامرزد. چرا «عرفه»؟ ـ آنگاه كه جبرئيل (ع) مناسك حج را به حضرت ابراهيم (ع) مي آموخت، چون به عرفه رسيد به او گفت : «عرفت؟» يعني «ياد گرفتي؟» و او پاسخ داد آري. لذا به اين نام خوانده شد. ـ وجه ديگر اينكه مردم از اين جايگاه و در اين سرزمين به گناه خود اعتراف مي كنند. ـ بعضي ديگر هم آن را جهت تحمل صبر و رنجي ميدانند كه براي رسيدن به آن بايد متحمل شد ؛ چرا كه يكي از معاني «عرف» صبر و شكيبايي و تحمل است. (1) حضرت آدم (ع) در عرفات مطابق روايتي از امام صادق(ع)، وقتي جد اعلاي ما حضرت آدم (ع) از باغ بهشتي به زمين فرود آمد، چهل روز هر بامداد بر فراز كوه صفا با چشم گريان در حال سجده بود. جبرئيل (ع)، فرود آمد و پرسيد: ـ چرا مي گريي، اي آدم؟ ـ چرا نگريم در حاليكه از جوار خداوند به اين دنيا فرود آمده ام؟ ـ به درگاه خدا توبه كن و بسوي او بازگرد. ـ چگونه ؟ جبرئيل در روز هشتم ذيحجه آدم را به مني برد، آدم شب را در آنجا ماند و صبحگاهان عازم صحراي عرفات شد. جبرئيل هنگام خروج از مكه، احرام بستن و لبيك گفتن را به او آموخت و چون عصر روز عرفه فرا رسيد، آدم را به غسل فرا خواند و پس از نماز عصر، او را به وقوف در عرفات دعوت كرد و كلماتي را كه از پروردگار دريافت كرده بود به وي تعليم داد، اين كلمات عبارت بودند از: سبحانك اللهم و بحمدك لا اله الا انت علمت و ظلمت نفسي واعترفت بذنبي اغفر لي انك انت الغفور الرحيم يعني: جز تو خدايي نيست كار بدي كردم و بر خود ظلم نمودم اينك به گناه خود اعتراف مي كنم مرا ببخش كه تو بخشنده و مهرباني. آدم (ع) تا غروب آفتاب همچنان دعا ميكرد و با تضرع اشك مي ريخت. وقتي كه آفتاب غروب كرد همراه جبرئيل روانه مشعر شد و شب را آنجا گذراند. صبحگاهان در مشعر بپاخاست و به دعا پرداخت... تا اينكه سرانجام بخشيده شد ... حضرت ابراهيم (ع) در عرفات جبرئيل(ع) در صحراي عرفات، مناسك حج را به حضرت ابراهيم (ع) آموخت و حضرت ابراهيم (ع) در برابر او مي فرمود: عرفت، عرفت (شناختم، شناختم). پيامبر خاتم (ص) در عرفات دامنه كوه عرفات در زمان صدر اسلام، كلاس صحرايي پيامبر اسلام (ص) بود و بنا به گفته برخي مفسرين آخرين سوره قرآن در صحراي عرفات بر پيغمبر (ص) نازل شد و پيغمبر آنرا به مردم و شاگردانش تعليم فرمود. رسول گرامي اسلام (ص) در چنين روزي سخنان تاريخي خود را در اجتماع عظيم و با شكوه حجاج بيان داشت: ... اي مردم سخنان مرا بشنويد! شايد ديگر شما را در اين مكان ملاقات نكنم. شما به زودي بسوي خدا باز مي گرديد. در آن جهان به اعمال نيك و بد شما رسيدگي مي شود. به شما توصيه مي كنم هركس امانتي نزد اوست به صاحبش برگرداند. اي مردم بدانيد ربا در آئين اسلام ، حرام است. از پيروي شيطان بپرهيزيد. به شما سفارش مي كنم كه به زنان نيكي كنيد زيرا آنها امانتهاي الهي در دست شما هستند و با قوانين الهي بر شما حلال شده اند. ... من در ميان شما دو چيز به يادگار مي گذارم كه اگر به آن دو چنگ زنيد گمراه نمي شويد، يكي كتاب خدا و ديگري سنت و (عترت) من است. هر مسلماني با مسلمان ديگر برادر است و همه مسلمانان جهان با يكديگر برادرند و چيزي از اموال مسلمانان بر مسلماني حلال نيست مگر اينكه آنرا به رضايت به دست آورده باشد... تسبيحات حضرت رسول (ص) در روز عرفه : سبْحان الّذي في السّمآء عرْشه سبْحان الّذي في الاْرْض حكْمه منزه است خدايي كه عرش او در آسمان و فرمان و حكمش در زمين است سبْحان الّذي في الْقبور قضآؤه سبْحان الّذي في الْبحْر سبيله منزه است خدايي كه در گورها قضا و فرمانش جاري است منزه است خدايي كه در دريا راه دارد سبْحان الّذي في النّار سلْطانه سبْحان الّذي في الْجنّة رحْمته منزه است خدايي كه در آتش دوزخ سلطنتش موجود است منزه است خدايي كه در بهشت رحمت او است سبْحان الّذي في الْقيمة عدْله سبْحان الّذي رفع السّمآء منزه است خدايي كه در قيامت عدل و دادش برپا است منزه است خدايي كه آسمان را بالا برد سبْحان الّذي بسط الاْرْض سبْحان الّذي لا ملْجا ولا منْجا منْه الاّ اليْه منزه است خدايي كه زمين را گسترد منزه است خدايي كه ملجا و پناهي از او نيست جز بسوي خودش پس بگو سبْحان اللّه والْحمْد للّه ولا اله الا اللّه واللّه اكْبر صد مرتبه منزه است خدا و حمد از آن خدا است و معبودي جز خدا نيست و خدا بزرگتر از توصيف است و بخوان توحيد صد مرتبه و آية الكرسي صد مرتبه و صلوات بر محمّد و آل محمّد صد مرتبه و بگو لااله الا اللّه وحْده لا شريك له له الْملْك و له الْحمْد يحْيي ويميت معبودي جز خدا نيست يگانه اي كه شريك ندارد پادشاهي خاص او است و از آن او است حمد زنده كند و بميراند ويميت ويحْيي وهو حيّ لا يموت بيده الْخيْر وهو علي كلّ شيْءٍ و بميراند و زنده كند و او است زنده اي كه نميرد هرچه خير است بدست او است و او بر هر چيز قديرٌ ده مرتبه اسْتغْفر اللّه الّذي لا اله الاّ هو الْحيّ الْقيّوم واتوب اليْه ده مرتبه توانا است آمرزش خواهم از خدايي كه معبود بحقي جز او نيست كه زنده و پاينده است و بسويش توبه كنم يا اللّه ده مرتبه يا رحْمن ده مرتبه يا رحيم ده مرتبه يا بديع السّموات والاْرْض يا ذاالْجلال والاْكْرام ده مرتبه يا حيّ يا قيّوم ده مرتبه يا حنّان يا منّان ده مرتبه يا لا اله الاّ انْت ده مرتبه آمين ده مرتبه برخي از اعمال شب و روز عرفه: 1.احيا و نماز و عبادت در شب عرفه 2. دعا در شب عرفه (كه گفته شده است مستجاب مي گردد) . 3. زيارت امام حسين (ع) در شب عرفه. 4. غسل. 5. روزه روز عرفه (اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود) . 6. قرائت دعاي عرفه امام حسين عليه السلام (كه بهتر است بعد از نماز عصر باشد) . 7. قرائت دعاي عرفه امام سجاد عليه السلام (كه در صحيفه سجاديه موجود است). 8. زيارت امام حسين (ع) در روز عرفه. 9. زيارت حضرت اباالفضل العباس (س) در روز عرفه . 10. اعتراف و اقرار به گناهان. 11. دو ركعت نماز كه در ركعت اوّل بعد از حمد، سوره توحيد و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره كافرون خوانده مي شود. سپس چهار ركعت نماز كه در هر ركعت بعد از حمد،پنجاه مرتبه سوره توحيد (اين نماز در واقع همان نماز حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام است) .