در بعضی از روایات درباره ماه ذی‌الحجه آمده است، شب‌های ده‌گانه‌ای که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شب‌های دهه اول این ماه شریف است و این سوگند به خاطر عظمت آن است. خداوند در سوره حج (آیه ۲۸) ضمن بیان فریضه بزرگ «حج» سخن از «ایام معلومات» می‌فرماید که مومنان باید در آن به یاد خدا باشند. یکی از تفسیر‌های معروف «ایام معلومات» که در روایات نیز آمده است، ۱۰ روز اول ذی‌الحجه است. بنابراین، هم شب‌های آن عزیز است و هم روز‌های آن. در حدیثی از رسول خدا (ص) می‌خوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه این ایام (۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه) فضیلت ندارد. افزون بر این‌ها، هم صدا شدن با زوار خانه خدا در این ماه و یاد و خاطره مراسم با شکوه حج و معنویت و برکات آن، حال و هوای دیگری به انسان می‌دهد، مخصوصا برای کسانی که در سلک زوار سعادتمند خانه خدا قرار گرفته‌اند، یا با یاد و خاطره آن‌ها همراهند. وجود دو «عید» مهم اسلامی عید قربان (عید اضحی) و عید غدیر (عید ولایت) و روز «عرفه» و خاطره دعای عجیب و بسیار گران‌بهای امام حسین (ع) در عرفات، شکوه و عظمت خاصی به این ماه بخشیده و سزاوار است همه مومنان (مخصوصا جوانان پاک‌دل) از فضای آکنده از معنویت این ماه، غافل نشوند و در خودسازی و تهذیب نفس بکوشند که به پیشرفت‌های مهمی نائل می‌شوند. اعمال این ماه بر دو قسم است: اول اعمالی که مشترک است میان دهه اول، دوم اعمالی که مختص به ایام خاصی است. اعمال مشترک دهه اول: ۱- امام صادق (ع) می‌فرماید: پدرم حضرت امام باقر (ع) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی‌الحجه، هر شب میان نماز مغرب و عشاء این دو رکعت نماز را ترک مکن، در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را می‌خوانی، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را می‌خوانی: و واعدْنا موسی ثلاثین لیْلةً و أتْممْناها بعشْرٍ فتمّ میقات ربّه أرْبعین لیْلةً و قال موسی لأخیه هارون اخْلفْنی فی قوْمی و أصْلحْ و لا تتّبعْ سبیل الْمفْسدین. با موسی ۳۰ شب وعده کردیم، و آن را با ۱۰ شب دیگر کامل کردیم، در نتیجه میقات پروردگارش به ۴۰ شب اتمام یافت و موسی به برادرش هارون گفت: در میان قوم من جانشینم باش و اصلاح کن و راه اهل فساد را پیروی مکن.اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان، و اعمال حج آن‌ها شریک می‌شوی. ۲- روزه گرفتن در ۹ روز اول. در روایتی از امام موسی کاظم (ع) نقل شده است که هر کس ۹ روز اول ذی‌الحجه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را برای او می‌نویسد. ۳- ابوحمزه ثمالی از امام صادق (ع) نقل کرده است که آن حضرت، از روز اول تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب این دعا را می‌خواند: اللّهمّ هذه الْأیّام الّتی فضّلْتها علی الْأیّام و شرّفْتها قدْ بلّغْتنیها بمنّک و رحْمتک فأنْزلْ علیْنا منْ برکاتک و أوْسعْ علیْنا فیها منْ نعْمائک اللّهمّ إنّی أسْألک أنْ تصلّی علی محمّدٍ و آل محمّدٍ و أنْ تهْدینا فیها لسبیل الْهدی و الْعفاف و الْغنی و الْعمل فیها بما تحبّ و ترْضی اللّهمّ إنّی أسْألک یا موْضع کلّ شکْوی و یا سامع کلّ نجْوی و یا شاهد کلّ ملإٍ و یا عالم کلّ خفیّةٍ أنْ تصلّی علی محمّدٍ و آل محمّدٍ و أنْ تکْشف عنّا فیها الْبلاء و تسْتجیب لنا فیها الدّعاء و تقوّینا فیها و تعیننا و توفّقنا فیها لما تحبّ ربّنا و ترْضی و علی ما افْترضْت علیْنا منْ طاعتک و طاعة رسولک و أهْل ولایتک اللّهمّ إنّی أسْألک یا أرْحم الرّاحمین أنْ تصلّی علی محمّدٍ و آل محمّدٍ. خدایا این روز‌ها روز‌هایی است، که بر سایر روز‌ها برتری و شرافت دادی و به لطف و رحمتت مرا به آن‌ها رساندی، برکاتت را بر ما فرو فرست و از نعمت‌هایت در این روز‌ها بر ما وسعت ده. خدایا از تو می‌خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی، و ما را در این روز‌ها به راه هدایت و پاکدامنی و بی‌نیازی و عمل در آن‌ها به آنچه می‌پسندی و خشنود می‌شود هدایت فرمایی، خدایا از تو درخواست می‌کنم،.