22 دی ۱۳۵۷، شورای انقلاب به فرمان امام خمینی(ره) به طور علنی تشکیل شد. این شورا در گرما گرم مبارزات با ترکیبی از چهره های شاخص و برجسته نهضت و افراد مورد اعتماد امام(ره) شکل گرفت. امام خمینی(ره) به گروهی پنج نفره متشکل از روحانیون به سرپرستی آیت ا… مطهری مسئولیت دادند که برای شناسایی افراد لازم برای اداره آینده مملکت تلاش کنند. این افراد عبارت بودند از: آیت ا… مرتضی مطهری، آیت ا… سید محمد حسینی بهشتی، آیت ا… سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، آیت ا… علی اکبر هاشمی رفسنجانی و حجت الاسلام محمد جواد باهنر. سپس این افراد با آیت ا… مهدوی کنی درباره عضویت ایشان در شورای انقلاب صحبت کردند و ایشان پذیرفت و حضرت امام(ره) نیز با عضویت ایشان موافقت کردند. بنابراین هسته اولیه شورای انقلاب شش نفر از روحانیون بودند. بعداً آیت ا… سید محمود طالقانی و آیت ا… سید علی خامنه ای نیز به این شورا پیوستند و به تدریج مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدا… سحابی، دکتر شیبانی هم با تأیید امام(ره) به شورا پیوستند. در واقع شورای انقلاب به عنوان اولین و بنیادی ترین ارکان قدرت سیاسی و عالی ترین نهاد تصمیم گیری در کشور بعد از امام خمینی(ره)، به فاصله یک ماه مانده به پیروزی انقلاب اسلامی با پیام امام(ره)، رسماً اعلام شد. صدور پیام امام(ره)، ۲۲ دی ماه را به نقطه عطفی برای نهضت اسلامی تبدیل نمود. تا پیش از آن تاریخ نیروهای انقلاب نمی دانستند انتقال قدرت چگونه صورت می گیرد. همچنین بعضی فرصت طلبان تصور می کردند از حیث تشکیل حکومت و سازماندهی و اداره امور نارسایی هایی وجود دارد و درصدد برآمده بودند که طرح و نقشه ارائه نموده و خود عهده دار این مرحله باشند. اعلام رسمی موجودیت شورای انقلاب از سوی امام خمینی(ره) ، رژیم و رسانه های جمعی را به تکاپو انداخت تا از هویت اعضای آن اطلاع پیدا کنند. ولی پنهانکاری درست اعضای شورای انقلاب باعث شد تا نه عوامل رژیم موفق به شناسایی آنان شوند و نه رسانه های جمعی اطلاعی از آن به دست بیاورند. شورا در آغاز، هفته ای یک بار و سپس دوبار، به طور مخفی در منازل افراد تشکیل جلسه می داد. تصمیمات اتخاذ شده در این جلسات بلافاصله با امام(ره) در میان گذشته می شد و پس از کسب تکلیف، به مرحله اجرا در می آمد. ریاست این شورا در ابتدا بر عهده آیت ا… مرتضی مطهری بود اما با شهادت وی ریاست شورای انقلاب به آیت ا… طالقانی منتقل شد. در آستانه پیروی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت پیشنهاد و امام خمینی(ره) نیز وی را به عنوان رئیس دولت موقت انقلاب منصوب کرد. تشکیل این شورا اولین اقدام عملی در جهت اداره ی کشور به شمار می رود. چنان که در همان زمان پیش از پیروزی انقلاب بسیاری از مشکلات مردم را حل نمود. به علاوه زمینه ی انتقال حکومت از سلطنت به جمهوری اسلامی را فراهم نمود. سه هدف ساماندهی انقلاب، وارد آوردن آخرین ضربات به پیکر نیمه جان رژیم سفاک پهلوی و کمک به اداره کشور پس از پیروزی را می توان از اصلی ترین و کلی ترین اهداف تاسیس شورای انقلاب دانست. مطابق ماده یک اساس نامه شورای انقلاب، هدف کلی از تاسیس شورای انقلاب پاسداری از ثمرات مبارزات آزادی خواهانه و استقلال طلبانه و حق پرستی جنبش های مجاهدانه ملت ایران، اجرای اهداف انقلاب و ایجاد حکومت جمهوری اسلامی در ایران بود. اکبر هاشمی رفسنجانی، درباره چگونگی شکل گیری شورای انقلاب نوشته است: «آقای مطهری، در مراجعت از سفر پاریس، دستور رهبر عظیم الشأن انقلاب ایران (۱۳۵۷) را مبنی بر تشکیل شورای انقلاب اسلامی آوردند. امام خمینی، آقایان شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر، هاشمی رفسنجانی و موسوی اردبیلی را به عنوان هسته اولیه شورای انقلاب اسلامی تعیین و اجازه داده بودند که افراد دیگر، با اتفاق نظر این پنج نفر، اضافه شوند و در جلسات ابتدایی، تصمیم بر این شد که حتی الامکان، ترکیب شورا از اعضای روحانی و غیرروحانی، به نسبت مساوی و نزدیک به هم باشد. ترتیب انتخاب اعضای دیگر و تکمیل آن شورا، چنین بود: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، آقایان سیدمحمود طالقانی، سیدعلی خامنه ای، محمدرضا مهدوی کنی، احمد صدرحاج سیدجوادی، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی، مهندس مصطفی کتیرایی، سرلشکر ولی الله قرنی و سرتیپ علی اصغر مسعودی، به اتفاق آرا به عضویت انتخاب شدند...»